nenekmoyang.com kembali memberikan pembelajaran tentang bahasa jawa secara lengkap. terjemahan bahasa jawa yang di artikan ke dalam bahasa indonesia atau sebaliknya buat anda yang ingin belajar bahasa daerah. kosakata ini sering digunakan dalam kehidupan sehari-hari khususnya di daerah jawa tengah dan jawa timur. dalam bahasa jawa dibagi beberapa sifat sesuai penggunaannya seperti ngoko alus, krama, krama alus, krama inggil, ngoko lugu, krama madya. penggunaan bahasa tersebut pada dasarnya digunakan untuk membedakan penyampaian kepada orang lain yang biasanya dipengaruhi karena faktor usia. karena dalam jawa ada yang namanya tata krama atau sopan santun berbicara sehingga ada kata-kata yang hanya dikhususkan untuk digunakan orang yang sepantaran atau satu level atau satu umur dan kebawahnya. dan ada juga bahasa yang digunakan untuk orang yang lebih tua, lebih tinggi derajatnya sebagai bentuk tata krama atau penghormatan dan penghargaan.
dalam adat jawa penggunaan kata dalam bahasa sangat penting sebagai bentuk penghormatan. oleh karena itu bagi anda yang ingin belajar bahasa jawa harus mengetahui persis kata-kata yang diperuntukan untuk orang yang lebih tinggi derajatnya atau lebih tua usianya, sehingga tidak asal menggunakan kata. karena ada istilah bahasa kasar dan bahasa halus.
– Ngoko sering disebut sebagai bahasa jawa kasar digunakan untuk berbicara dengan orang yang sebaya atau usianya lebih muda atau dalam derajat sejajar atau lebih rendah. copntohnya bawahan, teman dan adik-adik.
– Krama Madya sering disebut sebagai bahsa jawa alus digunakan untuk orang yang sebaya atau sepantaran atau juga orang yang lebih tua dengan maksud ingin menghormati karena setatus atau derajat. contoh orang tua, orang yang lebih tua umurnya, orang yang memiliki derajat lebih tinggi.
– Krama inggil sering juga disebut sebagai bahasa ningrat, merupakan bahasa yang digunakan untuk berbicara dengan orang yang mempunyai derajatnya jauh lebih tinggi atau orang yang memiliki pengaruhg besar dalam kehidupan anda, dan sebagai bentuk penghormatan penuh. contohnya seperti pejabat negara, pejabat daerah, junjungan, raja, tokoh agama dll.
contoh kalimat dalam penggunaan bahasa jawa sesuai dengan tingkatannya ;
1. Saya tidak tahu kamu pergi
– aku ora ngerti koe lunga (ngoko) digunakan dalam sehari-hari kepada teman sebaya sederajat dan juga kepada orang yang lebih muda.
– kulo mboten ngertos sampeyan lungo (krama madya) bisa digunakan untuk teman atau orang lebih tua yang biasa di hormati.
– dalem/kawulo mboten sumerep panjenengan tindhak (krama inggil) digunakan untuk orang tua atau orang yang derajatnya jauh lebih tinggi dari kita, sebagai ungkapan rasa hormat yang tinggi/ tata krama.
berikut kumpulan kata bahasa jawa dan artinya :
NO | BAHASA INDONESIA | NGOKO | KRAMA MADYA | KRAMA INGGIL |
---|---|---|---|---|
1 | Saya | aku | kulo | Kawulo/Abdi/ Dalem |
2 | Kamu | koe | Kowe | Panjenengan |
3 | Kami | dhewek | Awakedhewe | Kito |
4 | Dia | Kae | Deweke | Piyambakipun |
5 | Ini | Kie | Iki | Meniko |
6 | Itu | Kue | Kui | Niku |
7 | Apa | Apa | Opo | Menopo |
8 | Kapan | Kapan | Kapan | Kapan |
9 | Dimana | Nang endhi | Ngendhi | Wonten pundhi |
10 | Yang mana | Sing endhi | Singendhi | Ingkangpundhi |
11 | Siapa | Sapa | Sopo | Sinten |
12 | Mengapa | Nang apa | Ngopo | Kadhosmenopo |
13 | Bagaimana | Kepriwe | Piye | Kadhospundi |
14 | Ya | Ya | Yoh | Inggih/Injih |
15 | Tidak | Ora | Ora | Mboten |
16 | Barangkali | Sapa ngerti | Menowo | Menawi |
17 | Satu | Siji | Siji | Setunggal |
18 | Dua | Loro | Loro | Kalih |
19 | Tiga | Telu | Telu | Tigo |
20 | Empat | Papat | Papat | Sekawan |
21 | Lima | Lima | Limo | Gangsal |
22 | Sepuluh | Sepuluh | Sedasa | Sedoso |
23 | Seratus | Satus | Satus | Setunggalatus |
24 | Seribu | Sewu | Sewu | Setunggalewu |
25 | Orang | Wong | Uwong | Tiyang/Piyantun |
26 | Laki-laki | Lanang | Lanang | Kakong |
27 | Perempuan | Wadhon | Wedhok/Wadhon | Estri |
28 | Ayah | Bapak | Rama | Romo |
29 | Ibu | Ibu | Ibu | Ibu |
30 | Anak | Anak | Lare/Putra | Putro |
31 | Nama | Jeneng | Jeneng/Asma | Asmo |
32 | Uang | Dhuwit | Duwit | Artho |
33 | Kamar kecil | Kakus | (Kamar) Mburi | (Kamar) Wingking |
34 | Air | Banyu | Banyu | Toya |
35 | Jalan | Dalan | Dalan | Mergi |
36 | Kira-kira | Kira-kira | Kiro-Kiro | Kinten-kinten |
37 | Semua | Kabeh | Kabeh | Sedanten/Sedaya |
38 | Kalau/Jika | Nek | Menowo | Menawi |
39 | Lebih | Lewih | Luwih | Langkung |
40 | Sangat/Sekali | Banget | Banget | Sanget |
41 | Dari | Tekan | Seko | Saking |
42 | Ke | Meng | Dateng | Dateng |
43 | Sekarang | Siki | Saiki | Sakmeniko |
44 | Baru | Anyar | Anyar | Enggal |
45 | Tua | Tua | Tuwo | Sepuh |
46 | Panjang | Dawa | Dowo | Panjang |
47 | Pendek | Cendhek | Cendek | Cendak |
48 | Murah | Murah | Merah | Mirah |
49 | Mahal | Larang | Larang | Awis |
50 | Panas | Panas | Benther | Benther |
51 | Dingin | Adem | Adem | Asrep |
52 | Kemarin | Wingi | Wingi | Kolowingi |
53 | Hari ini | Siki/ dina kiye | Saiki | Sakmeniko |
54 | Besok | Ngesuk | Sesuk | Mbenjang |
55 | Atas | Ndhuwur | Nduwur | Nginggil |
56 | Bawah | Ngisor | Ngisor | Ngandhap |
57 | Lapar | Kencot | Ngelih | Luwe |
58 | Bahagia | seneng | Bungah | Rahayu |
59 | Sakit | Mriyang | Lara | Gerah |
60 | Maaf | Ngapura | Ngapunten | Ngapura/Ngapuro |
61 | Pagi | Esuk | Esuk | Enjing-Injing |
62 | Siang | Awan | Awan | Siang |
63 | Malam | Wengi | Bengi | Dalu/Ndalu |
64 | Apa kabar | Keprime kabare | Piyekabare | Pripun/Kadospundi |
65 | Berapa | Pira | Piro | Pinten |
66 | Silahkan | Mangga | Monggo | Monggopunaturi |
67 | Terima kasih | Kesuwun | Muwun | Maturnuwun |
68 | Selamat jalan | Sugeng tindhak | Segeng Tindak | Sugeng tindak |
69 | Belum | Urung | Durung | Dereng |
70 | Karena | Sebabe | Mergo/jalarane | Amargi |
71 | Tetapi | tapi | Mergane | Amargi |
72 | Disini | Nang kene | Nangkene | Wontenmriki |
73 | Baik | Apik | Apik | Sae |
74 | Jelek | Elek | Elek | Kirangsae |
75 | Betul | Bener | Bener | Leres |
76 | Cantik/Indah | Ayu | Apik | Endah |
77 | Besar | Gedhe | Gedhe | Ageng |
78 | Kecil | Cilik | Cilik | Alit |
79 | Banyak | Akeh | Akeh | Kathah |
80 | Sedikit | Sethitik | Sithik | Sakedhik |
81 | Sama | Pada | Podho | Sami |
82 | Bisa | Bisa | Iso | Saget |
83 | Punya | Duwe | gadhah | Kagungan |
84 | Ada | Ana | enek | Wonten |
85 | Mau | Gelem | purun | Kersa |
86 | Jangan | Aja | Ojo | Ampun |
87 | Pergi | Lunga | Lungo | Tindhak |
88 | Datang | Teka | dateng | Rawuh |
89 | Berjalan | Mlaku | Mlaku | Mlampah |
90 | Bicara | Ngomong | Omong | Ngendika/Ngendiko |
91 | Bilang | ngomong | Ngomong | Dawuh |
92 | Lihat | Ndeleng | Ndelok | Mrisani |
93 | Mengerti | Ngerti | Ngerti | Ngertos |
94 | Makan | Mangan | Mangan | Dahar/Nedo |
95 | Minum | Nginum | Ngombe | Ngunjuk |
96 | Dengar | Krungu | Mireng | Midhangetaken |
97 | Tahu | ngerti | Ngerti | Ngertos |
98 | Kasi | Wei | Wenehi | Paringi |
99 | Suka | Seneng | Seneng | Remen |
100 | Cinta | Seneng | Seneng | Tresna/Tresno |
101 | Pikir | Mikir | Pikir | Penggalih |
102 | Membuat | Nggawe | Nggawe | Nadamel/Damel |
103 | Duduk | Njagong | Lungguh | Lenggah/Pinarak |
104 | Potong | Ngethok | Tugel | Potong |
105 | Beli | Tuku | Tuku | Tumbas |
106 | Berhenti | Mandheg | Mangdheg | Kendhel |
107 | Jauh | Adoh | Adoh | Tebih |
108 | Dekat | Perek | Cedak | Cerak |
109 | Kanan | Tengen | Tengen | Tengen |
110 | Kiri | Kiwe | Kiwo | Kiwo |
111 | merah | abang | abrit | abrit |
112 | adik | adhi | adhi | rayi |
113 | berdiri | adeg | ngadeg | jumeneng |
114 | jauh | adoh | tebih | tebih |
115 | mandi | adus | adus | siram |
116 | piring | ajang | ajang | ambeng |
117 | cium | ambung | ambung | aras |
118 | permisi | amit | amit | kulonuwun/nuwun sewu |
119 | anak | anak | yoga | putra |
120 | anak-anak | anak-anak | anak-anak | peputra |
121 | pakai | anggo | angge | agem |
122 | nama | aran | nama | asma |
123 | ingin | arep | ejeng/badhe | kersa |
124 | sulung | pembarep | pembajeng | pembajeng |
125 | memberi | aweh | nyukani | maringi |
126 | mari | ayo | mangga | sumangga |
127 | pulang | Bali | mantuk | kundur |
128 | bantal | bantal | bantal | kajang sirah |
129 | air | banyu | toya | toya |
130 | ayah | bapak | bapak | rama |
131 | teman | batur | rencang | abdi |
132 | ikatan | bebed | bebed | nyamping |
133 | bebek | bebek | kambangan | kambangan |
134 | benar | bener | leres | kasinggihan |
135 | beras | beras | uwos | uwos |
136 | dahulu | biyen | riyin | rumiyin |
137 | suami/istri | bojo | semah | garwa |
138 | bedak basah | boreh | boreh | konyoh |
139 | belakang | buri | wingking | pangkeran |
140 | lempar | buwang | bucal | kendhang |
141 | selesai | buyar | rampung | rampung |
142 | cerita | carita | cariyos | cariyos |
143 | berbicara | caturan | wicanten | ngendika |
144 | pegang | cekel | cepeng | asta |
145 | cebok | cewok | cawik | cawik |
146 | potong rambut | cukur | cukur | paras/pangkas |
147 | jadi | dadi | dados | dados |
148 | jalan | dalan | radinan | margi |
149 | perbaiki | dandan | dandos | busana |
150 | melihat | deleng | ningali | mriksani |
151 | sendirian | dhewe | piyambak | piyambak |
152 | uang | dhuwit | yatra | arta |
153 | bermain | dolan | dolan | ameng-ameng |
154 | selera | doyan | purun | kersa |
155 | bukan | dudu | sanes | sanes |
156 | menyuapi | dulang | ndulang | ndhadari |
157 | belum | durung | dereng | dereng |
158 | punya | dhuwe | gadhah | kagungan |
159 | ingat | eling | aling | emut/enget |
160 | kakek/nenek | embah | embah | eyang |
161 | mabuk | endhem | mendem | wuru |
162 | mana | endi | pundi | pundi |
163 | tunggu | enteni | entosi | rantosi |
164 | ambil | epek | pendhet | pundhut |
165 | pagi | esuk | enjing | enjing |
166 | gajah | gajah | liman | liman |
167 | bawa | gawa | bekta | asta |
168 | buat | gawe | damel | damel |
169 | besar | gedhe | ageng | ageng |
170 | gelang | gelang | binggel | binggel |
171 | mau | gelem | purun | kersa |
172 | cepat | gelis | enggal | enggal |
173 | konde | gelung | ukel | ukel |
174 | api | geni | latu | latu |
175 | daun | godhong | ron | ron |
176 | cari | golek | pados | pados |
177 | bangun | gugah | gugah | wungu |
178 | gula | gula | gendhis | gendhis |
179 | ngomong | gunem | ginem | ngandika |
180 | tertawa | guyu | gujeng | gujeng |
181 | ikat | iket | iket | destar |
182 | hilang | ilang | ical | ical |
183 | tambah | imbuh | imbet | tanduk |
184 | menginap | inep | nyipeng | nyare |
185 | hitam | ireng | cemeng | cemeng |
186 | ikut | ngiringaken | ngiringaken | ndherekaken |
187 | bisa | isa | saged | saged |
188 | malu | isin | isin | lingsem |
189 | lauk | iwak | ulam | ulam |
190 | iya | iya | inggih | sendika/nuwun inggih |
191 | jaga | jaga | jagi | reksa |
192 | jantan | jago | sawung | sawung |
193 | minta | jaluk | nedi | nyuwun |
194 | jamu | jamu | jampi | loloh |
195 | kuda | jaran | jaran | titihan |
196 | kain | jarit | sinjang | nyamping |
197 | jenazah | jenat | jenat | swargi |
198 | jeruk | jeruk | jeram | jeram |
199 | berita duka | jisim | jisim | layon |
200 | goyang | joged | joged | beksa |
201 | sisir | jungkat | serat | pethat |
202 | ambil | jupuk | pendhet | pundhut |
203 | semua | kabeh | sedaya | sedanten |
204 | kacamata | kacamata | kacamripat | kacatingal |
205 | kaget | kaget | kaget | kejot |
206 | laki-laki | kakung | kakang | raka |
207 | kalung | kalung | kalung | sangsangan |
208 | untuk | kanggo | kangge | kagem |
209 | bilang/ ngomong | kandha | sanjang | ngendika |
210 | celana | kathok | kathok | lancingan |
211 | kayu | kayu | kajeng | kajeng |
212 | kerbau | kebo | maesa | maesa |
213 | baju | kelambi | rasukan | ageman |
214 | kaki | kelud | kelud | samparan |
215 | bunga | kembang | sekar | sekar |
216 | BH | kemben | kemben | kesemekan |
217 | selimut | kemul | kemul | singeb |
218 | keris | keris | dhuwung | wangkingan |
219 | nisan | kijing | kijing | sekaran |
220 | kira-kira | kira | kinten | kinten |
221 | perintah | kongkon | kengken | utus |
222 | keramas | kramas | kramas | jamas |
223 | betah | krasan | kraos | kraos |
224 | dengar | krungu | kepireng | midhanget |
225 | dimakamkan | dikubur | dipetak | disarekake |
226 | kuburan | kuburan | kuburan | pesareyan |
227 | kurang | kurang | kirang | kirang |
228 | kuat | kuwat | kiyat | kiyat |
229 | sampai | labuh | labet | labet |
230 | sedang | lagi | saweg | nembe |
231 | lahir | lair | lair | miyos |
232 | lupa | lali | supe | kalimengan |
233 | laki-laki | lanang | jaler | kakung |
234 | sakit | lara | sakit | gerah/gering |
235 | mahal | larang | awis | awis |
236 | surat | layang | serat | nawala |
237 | lemas | lemah | siti | siti |
238 | gemuk | lemu | lema | lema |
239 | lewat | liwat | langkung | langkung |
240 | pergi | lunga | kesah | tndak |
241 | bepergian | lelungan | kekesahan | peparan |
242 | duduk | lungguh | lenggah | pinarak |
243 | membaca | maca | maca | maos |
244 | harimau | macan | macan | simo |
245 | pencuri | maling | maling | pandung |
246 | bau | mambu | mambet | ngganda |
247 | melahirkan | manak | nglairaken | mbabar |
248 | makan | mangan | nedha | dhahar |
249 | berangkat | mangkat | bidhal | tindak/jengkar |
250 | hadir | marang | datheng | datheng |
251 | meninggal | mati | pejah | seda/surud |
252 | mayat | mayit | mayit | layon |
253 | buka mata | melek | melek | wungu |
254 | ikut | melu | tumut | ndherek |
255 | memberi | menehi | nyukani | maringi/ nyaosi |
256 | kijang | menjangan | sangsam | sangsam |
257 | datang | menyang | datheng | datheng |
258 | keluar | metu | medal | miyos |
259 | berfikir | mikir | manah | nggalih |
260 | kabur | minggat | minggat | lolos |
261 | jalan kaki | mlaku | mlampah | tindak |
262 | turun | mudhun | mandhap | mandhap |
263 | ngajar | mulang | mucal | mucal |
264 | pulang | mulih | mantuk | kundur |
265 | berbunyi | muni | mungel | mungel |
266 | murah | murah | mirah | mirah |
267 | menanam | nandur | nanem | nanem |
268 | menangis | nangis | nangis/mular | muwun |
269 | nafsu | nepsu | nepsu | duka |
270 | muda | nom | nem | timur |
271 | naik | nunggang | numpak | jumeneng |
272 | berdiri | ngadeg | ngadeg | jumeneng |
273 | memakai | nganggo | ngangge | ngagem |
274 | depan | ngarep | ngajeng | ngarsa |
275 | istirahat | ngaso | kendel | kendel |
276 | pusing | ngelu | puyeng | puyeng |
277 | Mengabdi | ngenger | ngenger | ngabdi |
278 | menunggu | ngenteni | ngentosi | ngrantos |
279 | mimpi | ngimpi | ngimpi | nyupena |
280 | mengirim | ngirim | ngintum | ngintun |
281 | berak/buang air besar | ngising | bebanyu | bobotan |
282 | minum | ngombe | nginum | ngunjuk |
283 | merintah/menyuruh | ngongkon | ngengken | ngutus/ngaturi |
284 | kencing | nguyuh | toyan | turas |
285 | bekerja | nyambut gawe | nyambut damel | ngasta damel |
286 | memegang | nyekel | nyepang | ngasta |
287 | pinjam | nyilih | nyambut | ngampil |
288 | memarahi | nyrengeni | nyrengeni | ndukani |
289 | membicarakan | nyritani | nyriosi | nyriosi |
290 | luas | ombo | wiyar | wiyar |
291 | obat | obat | jampi | usada |
292 | dapat | oleh | angsal | pikantuk/kepareng |
293 | ompong | ompong | ompong | dhaut |
294 | Tidak | boten | boten | mboten |
295 | sama | padha | sami | sami |
296 | kamar mandi | padusan | padusan | pasiraman |
297 | dimarahi | paidon | paidon | kecohan |
298 | panas | panas | benter | benter |
299 | makanan | pangan | tedhan | dhaharan |
300 | kaca/cermin | pangilon | pangilon | paningalan |
301 | tempat tidur | peturon | petileman | pesareyan |
302 | payung | payung | payung | sonsong |
303 | mencari kutu | petan | petan | ulik |
304 | masalah | pikir | manah | penggalih |
305 | ayam | pitik | ayam | ayam |
306 | kapal | prau | kapal | baita |
307 | bedak | pupur | pupur | tasik |
308 | putih | putih | pethak | pethak |
309 | cucu | putu | putu | wayah |
310 | menikah | rabi | emah-emah | krama |
311 | hampir | arada | radi | radi |
312 | mencicipi | rasa | raos | raos |
313 | rata | rata | radin | radin |
314 | cuci muka | raup | raup | suryan |
315 | susah | rekasa | rekaos | rekaos |
316 | macam | rupa | warni | warni |
317 | rusak | rusak | risak | risak |
318 | sabuk | sabuk | peningset | peningset |
319 | sebentar | sedela | sekedhap | sekedhap |
320 | saudara | sedulur | sedherek | sedherek |
321 | ganti | salin | gantos | gantos |
322 | pakaian | sandhangan | pangangge | pangagem |
323 | sapi | sapi | lembu | lembu |
324 | menyapi | sapih | sapih | pegeng |
325 | sapu | sapu | sapu | samparan |
326 | nasi | sega | sekul | sekul |
327 | laut | segara | seganten | seganten |
328 | selir | selir | selir | ampil/ampeyan |
329 | sendok | sendhok | sendhok | lantaran |
330 | pinjam | silih | sambut | ampil |
331 | selamat | slamet | wilujeng | sugeng |
332 | lama | suwe | dangu | dangu |
333 | bertanya | takon | taken | ndangu/nyuwun pirsa |
334 | pesta | tandang gawe | nyambut damel | ngasta damel |
335 | tanda tangan | tandha tangan | tandha tangan | tandha asta |
336 | tanam | tandur | tanem | tanem |
337 | bangun | tangi | tangi | wungu |
338 | memakai kain | tapihan | tapihan | nyampingan |
339 | datang | teka | dugi/dhateng | rawuh |
340 | perantara | teken | teken | lantaran |
341 | sunat | tetak/sunat | tetak/sunat | supit |
342 | jatuh | tiba | dhawah | dhawah |
343 | jenguk | tilik | tuwi | tuwi |
344 | beli | tuku | tumbas | mundhut |
345 | sisa | turah | tirah | tirah |
346 | tidur | turu | tilem | sare |
347 | turun | turun | turun | tedhak |
348 | hujan | udan | jwah | jawah |
349 | ikat | udheng | iket | dhestar |
350 | ukiran | ukiran | jejeran | jejeran |
351 | undangan | ulem-ulem | ulem-ulem | atur-atur |
352 | usia | umur | umur | yuswa |
353 | panggil | undang | ngundhang | ngaturi |
354 | hidup | urip | gesang | sugeng |
355 | pinjam | utang | nyambut | ngampil |
356 | garam | uyah | sarem | sarem |
357 | - | wadi | wados | wados |
358 | perempuan | wadon | estri | estri |
359 | berani | wani | wantun | wantun |
360 | sehat | waras | saras | waluya |
361 | batu | watu | sela | sela |
362 | batuk | watuk | watuk | sekoh |
363 | anak | wayah | wanci | wanci |
364 | wayang | wayang | ringgit | ringgit |
365 | kambing | wedhus | menda | menda |
366 | takut | wedi | ajrih | ajrih |
367 | malam | wengi | dali | dalu |
368 | lihat | weruh | sumerep | priksa/uniga |
369 | cuci tangan/kaki | wisuh | wisuh | wijik |
370 | orang | wong | tiyang | tiyang |
371 | telanjang | wuda | wuda | lukar |
372 | utuh | wutuh | wetah | wetah |
373 | ngerti | yekti | yektos | yektos |
374 | seumpama | yen | menawi | menawi |